Pokaż serce

Co roku rozpoznajemy około 1200 nowych zachorowań na nowotwory złośliwe u dzieci. czas trwania leczenia dziecka chorego na nowotwór to najczęściej 12-24 miesiące w zależności od jednostki chorobowej, czynników rokowniczych i stadium zaawansowania, co oznacza, że każdego roku nawet 2500 dzieci w wieku szkolnym może być w trakcie leczenia onkologicznego.

Choroba nowotworowa a funkcjonowanie ucznia

Jak choroba wpływa na zachowanie i emocje dzieci?

Choroba nowotworowa to dla dziecka wyzwanie, które w wielu obszarach życia zmienia jego codzienność. Jednym z najważniejszych aspektów jest redefinicja ról społecznych – dziecko z ucznia i kolegi staje się pacjentem, co wpływa na jego poczucie przynależności i tożsamości. Proces leczenia, hospitalizacja i diagnoza wiążą się z ogromnym obciążeniem psychicznym, powodując lęk, frustrację czy izolację. W takich sytuacjach dziecko często obawia się powrotu do szkoły, gdzie mogłoby zmagać się z wykluczeniem czy trudnościami edukacyjnymi.

Dlaczego wsparcie uczniów z chorobą nowotworową jest kluczowe?

Wsparcie szkolne pozwala uczniowi zachować poczucie przynależności, normalności i daje szansę na powrót do zdrowia w środowisku pełnym akceptacji. Zrozumienie jego potrzeb, oferowanie dostosowanych warunków nauki oraz budowanie atmosfery zaufania może pomóc w skutecznej reintegracji i rozwoju emocjonalnym dziecka

Rola nauczyciela i szkoły

Jak wspierać ucznia emocjonalnie?

Dzieci z chorobami nowotworowymi często unikają rozmów o swoich uczuciach, obawiając się, że mogą obciążyć innych. W takiej sytuacji nauczyciel może odegrać kluczową rolę, stając się osobą, która z troską i empatią zachęca dziecko do wyrażania swoich emocji, wątpliwości czy smutków, oferując przy tym potrzebne wsparcie emocjonalne. Pomocnym rozwiązaniem może być wprowadzenie „skrzynki na myśli” – miejsca, gdzie dziecko w dyskretny sposób może zostawiać swoje pytania lub opisywać emocje, które chciałoby omówić w odpowiednim czasie. Kluczowe jest również, aby nauczyciel potrafił komunikować się zarówno z dzieckiem, jak i jego rówieśnikami w sposób otwarty,
zrozumiały i dostosowany do ich potrzeb emocjonalnych.

Angażowanie chorego dziecka w życie klasy

Dzieci zmagające się z chorobą często odczuwają izolację i wykluczenie z życia klasy, wynikające z długotrwałych hospitalizacji oraz nieobecności na zajęciach. W takiej sytuacji kluczową rolę odgrywa wychowawca,
który powinien zadbać o to, by uczeń mimo trudności nadal czuł się częścią społeczności klasowej i uczestniczył w szkolnym życiu.
Jak to zrobić:

  • Utrzymywanie kontaktu z dzieckiem w trakcie hospitalizacji może odbywać się za pomocą wideokonferencji,
  • wiadomości od rówieśników czy wysyłanych kartek z pozdrowieniami,
  • Warto angażować ucznia w różnorodne szkolne aktywności, takie jak prace plastyczne czy grupowe projekty, które da się realizować zarówno w domu, jak i w szpitalu.

Tego rodzaju inicjatywy wzmacniają poczucie przynależności dziecka i mają ogromny wpływ na jego dobrostan emocjonalny oraz integrację z klasą.

Współpraca z rodzicami i specjalistami

Aby nauczyciele mogli skutecznie wspierać dzieci w trakcie terapii nowotworowej, powinni przede wszystkim mieć wiedzę na temat aktualnego stanu zdrowia ucznia, ograniczeń, jakie stawia przed nim choroba oraz wyzwań, z jakimi się mierzy. Bliska współpraca z rodzicami i psychologami pozwala na lepsze zrozumienie potrzeb dziecka i skuteczniejsze dostosowanie wymagań edukacyjnych do jego sytuacji.

Mariola Wujec, psycholog, specjalista psychoonkologii w Klinice Onkologii i Chirurgii onkologicznej Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka
Rozmowa z dzieckiem, które przechodzi przez terapię nowotworową, wymaga szczególnej empatii i cierpliwości. Dzieci te mogą doświadczać silnych emocji, od smutku po frustrację i gniew. Nauczyciel powinien umieć słuchać bez oceniania i dawać dziecku przestrzeń do wyrażania swoich uczuć. Ważne jest, aby unikać zbyt pocieszających lub trywializujących komentarzy, takich jak „wszystko będzie dobrze” – zamiast tego lepiej skoncentrować się na okazywaniu zrozumienia, np. mówiąc: „Rozumiem, że to może być dla ciebie bardzo trudne”.

Jak zorganizować nauczanie?

Nauczanie indywidualne i zdalne – jak to działa?

Uczniowie mogą realizować obowiązek szkolny w formie nauczania indywidualnego lub zdalnego. Takie rozwiązania umożliwiają kontynuację edukacji w dostosowanym tempie i pomagają minimalizować zaległości. Nauczanie indywidualne może odbywać się w domu ucznia, co daje mu poczucie bezpieczeństwa i nadmiernie nie obciąża. Taka forma umożliwia dzieciom także kontakt z nauczycielami i rówieśnikami, co wspiera proces integracji społecznej.

Organizacja nauczania w szkole

Nauczyciele mogą dostosować program nauczania do możliwości ucznia, np. poprzez ograniczenie zakresu materiału, wydłużenie czasu na realizację zadań czy indywidualne podejście do oceniania. Ważne jest również planowanie zajęć w taki sposób, aby dziecko mogło uczestniczyć w nich w miarę swoich możliwości zdrowotnych.

Współpraca z nauczycielami ze szkoły szpitalnej

Współpraca pomiędzy szkołą macierzystą a szpitalną pozwala na łatwiejsze dostosowanie programu nauczania do aktualnych możliwości ucznia i zapewnia ciągłość procesu edukacyjnego. Nauczyciele szpitalni powinni być w stałym kontakcie ze szkołą macierzystą pacjenta i przekazywać szczegółowe informacje o postępach ucznia, co ułatwia płynne przejście między etapami edukacji.

Dobre praktyki w pracy z uczniem

Utrzymywanie kontaktu z uczniem podczas leczenia

Warto wykorzystywać technologie wspomagające, takie jak platformy edukacyjne, aplikacje do nauki online czy narzędzia umożliwiające wirtualny kontakt z klasą. Dzięki temu uczeń może czuć się częścią społeczności szkolnej, nawet jeśli nie może uczestniczyć w zajęciach stacjonarnych.

Organizowanie warsztatów edukacyjnych na temat empatii i wsparcia

Często rówieśnicy chorego dziecka nie rozumieją, z czym ono się zmaga, co może prowadzić do nieporozumień lub nawet wykluczenia. Nauczyciel powinien wprowadzić temat chorób nowotworowych w sposób delikatny i dostosowany do wieku uczniów, aby zwiększyć ich empatię i zrozumienie. Można to zrobić poprzez warsztaty edukacyjne dotyczące zdrowia, w tym nowotworów, z użyciem przyjaznych dla dzieci materiałów dydaktycznych. Ważne, aby nauczyciel dał im przestrzeń do zadawania pytań i wyrażania swoich uczuć. Można zorganizować wspólne spotkania, na których uczniowie będą mogli porozmawiać o tym, co czują i jak mogą wspierać swojego chorego kolegę.

Elastyczność w ocenie i wymaganiach edukacyjnych po powrocie ucznia do szkoły

Kluczowym aspektem wsparcia ucznia jest uwzględnienie jego indywidualnych możliwości i dostosowanie oczekiwań. Choroba nowotworowa oraz związane z nią leczenie mają znaczący wpływ na koncentrację, poziom energii i ogólną wydolność dziecka. Ważne jest, aby nauczyciel z empatią podchodził do tych ograniczeń, dostosowując tempo nauczania oraz wymagania do aktualnego stanu zdrowia ucznia, zapewniając mu jednocześnie poczucie bezpieczeństwa i zrozumienia.

Gdzie nauczyciele mogą szukać wsparcia?

  • Poradnie psychologiczno-pedagogiczne – wsparcie psychologiczne i edukacyjne.
  • Organizacje wspierające dzieci chore onkologicznie – takie jak Fundacja Herosi, która współpracuje ze szkołami i pomaga organizować działania mające na celu uwrażliwianie uczniów na choroby.
  • Kursy i szkolenia dla nauczycieli – warsztaty z zakresu psychoonkologii i pracy z dziećmi w kryzysie zdrowotnym, jak opracowane przez specjalistów z Kliniki Onkologii i Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży IMiD szkolenie „#5 dla…”. Pozwala ono uczestnikom zrozumieć proces leczenia onkologicznego i psychospołeczny wpływ choroby oraz nauczyć się skutecznych strategii wsparcia dla pacjentów i ich rodzin.